Bestaansminimum onder druk door verregaande incassobevoegdheden

Geplaatst door: Enzo van Bambost | 28 April 2012

Dit is de uitkomst van een onlangs uitgevoerd onderzoek getiteld: ‘Paritas Passé’. Het onderzoek, uitgevoerd door onderzoekers van de Hogeschool Utrecht en de Landelijke Organisatie Sociaal Raadslieden, vond plaats in opdracht van de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG).

Hierin is voor het eerst onderzocht in hoeverre de steeds verdergaande incassobevoegdheden van bepaalde schuldeisers de beslagvrije voet steeds meer ondermijnen. Deze beslagvrije voet is bedoeld als bestaansminimum voor huishoudens met problematische schuldenlasten. De beslagvrije voet is vastgesteld op 90% van de bijstandsnorm en is het bedrag dat bij beslaglegging op het inkomen niet onder het beslag valt.

In de praktijk blijkt echter dat de facto van aantasting van dit bestaansminimum sprake is ten gevolge van allerlei bijzondere bevoegdheden van bepaalde preferente schuldeisers.

Zo kan het College voor Zorgverzekeraars bij een premieachterstand van zes maanden de premie rechtstreeks inhouden op het inkomen van de schuldenaar. De Belastingdienst kan bij notoire wanbetalers rechtstreeks geld van hun bankrekening afschrijven. Verhuurders kunnen beslag laten leggen op de huurtoeslag. Bij dit laatste geldt het zelfde principe als bij een beslag op de zorgtoeslag: Het beslag leidt de facto tot een aantasting van het bestaansminimum.

Volgens de onderzoekers is er al lang geen sprake meer van een eenvoudige rangorde tussen concurrente en preferente schuldeisers en duwen zelfs preferente schuldeisers elkaar opzij dankzij allerlei bijzondere bevoegdheden. Dit soort maatregelen ondermijnen de vangnetfunctie van de beslagvrije voet. Nog ernstiger wordt de situatie wanneer deze bijzondere maatregelen naast elkaar worden toegepast. Mensen die al in financieel zwaar weer zitten, komen nog meer in de problemen te zitten.

Volgens het onderzoek bevindt één op de tien huishoudens zich momenteel in een problematische schuldensituatie. Eén van de onderzoekers, dr. Nadja Jungmann, zegt vanuit professionals uit de praktijk (gerechtsdeurwaarders, schuldhulpverleners, maatschappelijk werkers en sociaal raadslieden) geluiden te horen dat meer en meer gezinnen moeten leven van bedragen onder de beslagvrije voet. Jungmann zegt te hopen dat de aanbevelingen in het rapport daadwerkelijk door de politiek in overweging zullen worden genomen.

Het wachten is op politiek Den Haag

Om de beslagvrije voet als bestaansminimum adequaat te kunnen garanderen is volgens de onderzoekers aanpassing van de bestaande wet en regelgeving noodzakelijk. Hiertoe doen zij in hun rapport een aantal aanbevelingen, bijvoorbeeld het invoeren van een incasso-effectrapportage, het inperken van bepaalde bijzondere incassobevoegdheden, het uitbreiden van de lijst van goederen waarop geen beslag mag worden gelegd en het inrichten van een landelijk beslagregister.

Inmiddels is het rapport aangeboden aan de voorzitter van de KBvG, mr John Wisseborn. Deze heeft al aangegeven dat de KBvG zich herkent in de geschetste problematiek en de aanbevelingen ter harte zal nemen. Echter volgens Wisseborn is het nu aan politiek Den Haag om te komen tot aanpassingen van het beslag en executierecht.